Trong mỗi bước chuyển đổi, thế giới hiện đại ngày càng đòi hỏi sự sáng tạo, đột phá để giúp tăng cường năng suất và hiệu suất trong mọi lĩnh vực. Và ngành nông nghiệp cũng không phải là ngoại lệ. Với tầm nhìn rộng mở và sự sáng tạo, chuyển đổi số trong nông nghiệp đang trở thành quyết sách với mục tiêu “đẩy” ngành nông nghiệp Việt Nam vươn tầm quốc tế. Hãy cùng nhau khám phá những tiềm năng và cơ hội mà chuyển đổi số ngành nông nghiệp mang lại, để xây dựng một Việt Nam nông nghiệp phồn vinh và phát triển bền vững.
1. Chuyển đổi số trong nông nghiệp là gì?
Chuyển đổi số trong nông nghiệp là quá trình áp dụng công nghệ số như trí tuệ nhân tạo, Internet of Things (IoT) và dữ liệu lớn, vào các hoạt động trong ngành nông nghiệp. Mục tiêu của chuyển đổi số là tăng cường hiệu suất, năng suất, và cạnh tranh trong sản xuất nông nghiệp.
Các công nghệ số được ứng dụng trong nông nghiệp có thể bao gồm: quản lý tự động, giám sát và điều khiển từ xa, đo lường và phân tích dữ liệu, tư vấn thông minh, sử dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS),… Chuyển đổi số trong nông nghiệp mang lại nhiều lợi ích to lớn giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
2. Lợi ích của chuyển đổi số đối với ngành nông nghiệp
Chuyển đổi số trong nông nghiệp mang lại nhiều lợi ích to lớn. Dưới đây là một số lợi ích mà chuyển đổi số mang lại cho ngành nông nghiệp:
2.1 Giảm thiểu rủi ro, thiệt hại do biến đổi khí hậu
Chuyển đổi số giúp nông dân có khả năng theo dõi và đánh giá chính xác tình hình khí hậu, đất đai và nước trong quá trình sản xuất. Nhờ đó, nông dân có thể chuẩn bị và đưa ra những biện pháp phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu thiệt hại do khí hậu biến đổi. Công nghệ số cũng cung cấp các công cụ giám sát, dự báo, cảnh báo sớm về thảm họa thiên tai, giúp nông dân chuẩn bị và ứng phó một cách hiệu quả.
2.2 Quản lý thông tin và quy trình
Các công nghệ chuyển đổi số trong nông nghiệp cho phép nông dân thu thập, lưu trữ và quản lý thông tin về quy trình sản xuất nông nghiệp một cách dễ dàng. Các hệ thống quản lý thông tin địa lý (GIS) và phân tích dữ liệu giúp nông dân đưa ra quyết định thông minh về việc trồng trọt, chăm sóc cây trồng, kiểm soát sâu bọ, dự đoán tình hình sâu bệnh trên lúa và cách sử dụng phân bón. Quản lý thông tin điện tử cũng giúp cải thiện quá trình lưu trữ và truy xuất thông tin, từ việc quản lý vật liệu, hóa chất đến quy trình sản xuất và giao hàng.
2.3 Tăng cường chất lượng sản phẩm nông nghiệp
Chuyển đổi số trong nông nghiệp còn giúp nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp thông qua việc giám sát quá trình sản xuất, kiểm soát chất lượng, và đảm bảo tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn chất lượng. Sử dụng các thiết bị và công nghệ đo lường tự động, nông dân có thể theo dõi các chỉ tiêu như độ ẩm, pH, và nhiệt độ trong quá trình chăm sóc và thu hoạch. Điều này giúp đảm bảo rằng nông sản đáp ứng các yêu cầu chất lượng và an toàn thực phẩm, đồng thời tăng niềm tin từ người tiêu dùng.
3. Những hoạt động của chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp
Các công nghệ số đã tạo ra một loạt các hoạt động mới trong ngành nông nghiệp. Dưới đây là một số hoạt động quan trọng của chuyển đổi trong ngành nông nghiệp:
3.1 Áp dụng các công nghệ hiện đại trong canh tác nông nghiệp
Sử dụng các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (Machine Learning) để phát triển các mô hình dự đoán và tư vấn trong canh tác nông nghiệp. Các công nghệ này giúp dự đoán thời tiết, khối lượng phân bón cần thiết, lượng nước cần cung cấp và thời điểm thu hoạch để tối ưu hóa quá trình canh tác và tăng năng suất.
>> Xem thêm: Ứng dụng GIS vào nông nghiệp giúp nông sản Việt vươn ra thế giới
3.2 IoT và cảm biến trên cánh đồng
Internet of Things (IoT) và các cảm biến được sử dụng để giám sát các thông số quan trọng trên cánh đồng như độ ẩm, nhiệt độ, chất lượng đất và mức độ sáng. Dữ liệu này được tự động thu thập và chuyển tiếp đến các hệ thống phân tích để giúp nông dân hiểu rõ hơn về điều kiện trên cánh đồng và đưa ra các quyết định thông minh về chăm sóc cây trồng.
3.3 Học máy và phân tích
Chuyển đổi số trong nông nghiệp cũng sử dụng học máy và phân tích dữ liệu để phân tích thông tin từ các nguồn dữ liệu khác nhau như hệ thống giám sát cảm biến, thời tiết, và dữ liệu thống kê. Các mô hình dự đoán và phân tích giúp nông dân nhận biết các xu hướng và mẫu số trong sản xuất nông nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định thông minh về canh tác, chăm sóc và thu hoạch.
3.4 Canh tác và robotics
Công nghệ robotics đóng vai trò quan trọng trong chuyển đổi số trong nông nghiệp. Từ việc sử dụng robot tự động để cày xới đất và phun thuốc trừ sâu cho đến việc sử dụng robot thu hoạch tự động, các công nghệ này giúp tăng cường năng suất và hiệu quả trong quá trình canh tác và thu hoạch.
3.5 Máy bay không người lái (MBKNL) giám sát cây trồng
Các máy bay không người lái được sử dụng để giám sát cây trồng từ trên cao. Máy bay không người lái có thể chụp ảnh và ghi lại dữ liệu đa phổ vụ nông nghiệp để phân tích tình trạng cây trồng, dự đoán mức độ chín, xác định vị trí sâu bệnh và hỗ trợ quản lý trại nuôi động vật.
4. Thực trạng chuyển đổi số trong nông nghiệp tại Việt Nam
Chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp tại Việt Nam đang được diễn ra nhưng vẫn còn đang trong giai đoạn phát triển và chưa đạt được tiềm năng tối đa. Dưới đây là tình hình chuyển đổi số trong các lĩnh vực:
4.1 Trong trồng trọt
Trong trồng trọt, chuyển đổi số đã đạt được một số thành tựu. Ví dụ, các ứng dụng di động và hệ thống thông tin địa lý (GIS) đã được sử dụng rộng rãi để phân tích và quản lý đất, dự báo thời tiết, và giám sát cây trồng. Tuy nhiên, sự ứng dụng của các công nghệ như học máy và trí tuệ nhân tạo (AI) trong trồng trọt còn hạn chế.
4.2 Trong ngành chăn nuôi
Chuyển đổi số trong ngành chăn nuôi vẫn còn kém phát triển so với trồng trọt. Đôi khi, việc áp dụng công nghệ như IoT và hệ thống giám sát cảm biến để giám sát sức khỏe và quản lý đàn gia súc vẫn còn hạn chế. Tuy nhiên, các công nghệ trong lĩnh vực này đang được nghiên cứu và triển khai hơn để cải thiện chất lượng và hiệu suất trong chăn nuôi.
4.3 Trong lâm nghiệp
Chuyển đổi số trong lâm nghiệp ở Việt Nam cũng có sự phát triển, nhưng vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác. Các công nghệ như GIS, học máy và robot được sử dụng để cải thiện quản lý rừng, phân tích dữ liệu lâm nghiệp và giám sát rừng.
4.4 Trong ngành nuôi trồng và đánh bắt thủy sản
Trong ngành nuôi trồng và đánh bắt thủy sản ở Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu của chuyển đổi số. Các công nghệ như hệ thống giám sát thủy sản, hệ thống định vị, và sử dụng MBKNL để giám sát và quản lý nuôi trồng và đánh bắt vẫn chưa được phổ biến rộng rãi.
5. Những khó khăn trong chuyển đổi số ngành nông nghiệp
Chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đồng thời đặt ra nhiều khó khăn và thách thức. Dưới đây là một số khó khăn phổ biến trong quá trình chuyển đổi số ngành nông nghiệp:
- Kiến thức và nhận thức: Một số người dân vẫn chưa có đủ kiến thức và nhận thức về công nghệ và chuyển đổi số. Điều này gây khó khăn trong việc áp dụng và tận dụng các công nghệ mới để nâng cao hiệu suất và tăng cường quản lý.
- Hạn chế về cơ sở hạ tầng: Nhiều khu vực nông thôn vẫn gặp khó khăn về cơ sở hạ tầng viễn thông và điện lực. Thiếu mạng internet ổn định và nguồn điện liên tục làm giảm khả năng sử dụng các công nghệ số trong nông nghiệp.
- Chi phí đầu tư ban đầu: Chuyển đổi số trong nông nghiệp đòi hỏi đầu tư ban đầu lớn để mua các thiết bị, phần mềm và đào tạo nhân lực. Điều này có thể là một rào cản đối với các nông dân và doanh nghiệp nhỏ không có nguồn lực dồi dào.
- Bảo mật và quyền riêng tư: Với việc sử dụng các công nghệ số, bảo mật và quyền riêng tư trở thành một vấn đề quan trọng. Dữ liệu nông nghiệp nhạy cảm có thể bị đánh cắp hoặc lợi dụng, đòi hỏi các biện pháp bảo mật mạnh mẽ và chính sách quản lý rõ ràng.
Chuyển đổi số trong nông nghiệp đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy ngành nông nghiệp Việt Nam vươn tầm quốc tế. Việc áp dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và Internet of Things đã giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và quản lý hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, việc sử dụng các nền tảng kỹ thuật số cũng tạo ra cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế, tăng cường xuất khẩu và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam. Chuyển đổi số không chỉ là một xu hướng mà còn là một cơ hội để ngành nông nghiệp Việt Nam khẳng định vị thế của mình trên bản đồ kinh tế toàn cầu.
